Κρο-Μανιόν, άνθρωπος του-

(Cro-Magnon). Πληθυσμός του Homo sapiens (έμφρονος ανθρώπου), ο οποίος χρονολογείται κατά την ανώτερη παλαιολιθική περίοδο (πριν από 35.000-10.000 χρόνια). Ίχνη του βρέθηκαν σε ένα βραχώδες σημείο της τοποθεσίας Κρο-Μανιόν της Δορδόνης (Ντορντόν) της Γαλλίας, το 1868, από τον Λαρτέ. Τα ευρήματα περιλάμβαναν τους σκελετούς τεσσάρων ενηλίκων, ενός εμβρύου, καθώς και διάφορα θρυμματισμένα οστά. Κοντά στους σκελετούς βρέθηκαν τμήματα κοχυλιών και δόντια ζώων, τα οποία πιθανώς χρησιμοποιούσαν ως διακοσμητικά, ενώ η τοποθέτηση των σκελετών οδήγησε τους επιστήμονες στη σκέψη ότι επρόκειτο για ομαδικό τάφο. Οι σκελετοί αυτοί, που μελετήθηκαν από τον Πολ Μπροκά –στον οποίο οφείλεται και η ονομασία ά. του Κ.-Μ.– και άλλους, ανήκουν σε μια παλαιολιθική μορφή ανθρώπου, γεγονός που απορρέει από τη δολιχοκεφαλική μορφή των κρανίων, η οποία θεωρείται προγονική των πληθυσμών της νότιας Ευρώπης. Ο ά. του K.-M. είχε υψηλό ανάστημα, σαν τους σύγχρονους ανθρώπους, λεπτότερο και πιο στρογγυλεμένο κρανίο χωρίς υπερόφρυα τόξα, υψηλό μέτωπο και ελαφρώς προεξέχων πηγούνι. Η μέση κρανιακή χωρητικότητά του ήταν 1.350 χιλιοστόλιτρα, ενώ το σώμα του έμοιαζε με αυτό των σύγχρονων ανθρώπων. Οι ά. του Κ.-Μ. κυνηγούσαν για την τροφή τους, ενώ είχαν την ικανότητα να φτιάχνουν χρήσιμα αντικείμενα από οστά, ελεφαντόδοντο και πέτρα. Αποδείξεις του πολιτισμού τους αποτελούν οι ζωγραφιές που βρέθηκαν στους τοίχους των σπηλιών τους. Μεταξύ των ευρημάτων διασώζεται ο σκελετός ενός ενήλικα αρσενικού, ηλικίας μικρότερης των 50 ετών –όπως συμπεραίνεται από τον βαθμό συρραφής των κρανιακών ραφών– του οποίου το κρανίο είναι έντονα σημαδεμένο, εξαιτίας μιας μυκητιακής μόλυνσης. Η μελέτη της παθολογίας των υπόλοιπων σκελετών υποδεικνύει ότι οι άνθρωποι εκείνης της περιόδου ζούσαν σε σκληρές συνθήκες· εκτός από τη μυκητιακή μόλυνση, πολλοί σκελετοί βρέθηκαν με συντηγμένους σπονδύλους στον λαιμό, ως αποτέλεσμα τραυματισμών, ενώ μια ενήλικη γυναίκα επέζησε για αρκετό διάστημα με κρανιακό κάταγμα. Ο τύπος αυτός ανθρώπου, αν και αξιοσημείωτα τροποποιημένος, εμφανίζεται ακόμη και σήμερα, σε μερικούς πληθυσμούς της Μαυριτανίας.